Powered By Blogger

Selasa, 20 September 2011

Lanjutan

2. Basa sor
a. Basa kasamen/kapar
Kasamen, kruna lingan ipun saking sami, polih pangater ka rauhing pangiring an dados kasamian, kasandiang dados kasamen. Dados basa kasamen punika madue arti basa sor sane dados anggen sareng sami saha wirasan ipun tan ja nyinggihang maliha tan ja ngandapang, upami : cening mara teka?
Lengkara puniki sami-sami dados nganggen sajeroning mabebaosan. I Triwangsa nganggen asapunika taler I Jaba dados nganggen.
Upami :
1) Sasamen jaba :
Rikala mabebaosan marep ring paturu jaba sajeroning pagubugan.
I bapa ngomong, “Cening mara teka?”
I Cening masaut, “icang mara teka bapa”.
2) I Triwangsa
Rikala mabebaosan marep ring jaba.
Ida Pranda ngandika, “cening mara teka?”
I Cening matur, “itiang wawu rauh Ratu Pranda”.
Engkara : “Cening mara teka” ring buleleng lumbrah kawastanin basa kapara, sane wirasan ipun karasayang tan ja alus maliha tan ja kasar. Saantukan wenten sane nenten cumpu (?) ring istilah kapara, punika awinan gentosin titiang antuk istilah kasamen.
Conto-conto :
1. Kruna kasamen :
Gedeg =marah
Nasi = nasi
Mai = mari
Pules = tidur
Icang = saya
Kema = kesana
Madaar = makan
Mata = mata
Singgah = mampir
Baas = beras
2. Basa kasamen :
ROKO
Anake maroko patuh buka anake madaar base. Marokone eno tuah anggona pararasan dogen. Indayang je kenehang, makrana kenken ke anake maroko? Yen anake kereng maroko, pedas suba kakembungan angkihane malublub.men yen suba malublub sing ke makrane kenken? Yen cai tusing nawang, ento makrana nyakitang tangkah, reh kembungan angkihane makelo-kelo dadi berek. Buina baan andus rokone, gigine enggal ogah.
Kaketus saking buku :
BALINEESCH LEESBOEKJA
Olih : I Ketut Nasa.
CATETAN :
Basa kasamen sakadi inucap ring ajeng puniki sareng makehan nganggen ring masarakat yening bandingang ring basa aluse utawi basa kasare.
b. Basa kasar
Basa kasar puniki taler marupa basa sor, sane katibakang marep ring pasawitran sane luket utawi rikala maiyegan. Kruna-kruna sane mangge, upami :
Leklek = daar, makan
Mamelud = pules, tidur
Cicing = cicing, anjing
Nani = cai, kamu lelaki
Tidik = daar, makan
Bangka = mati, mati
Beler = kual, kurang ajar
Iba = cai, kamu
Siga = nyai, kamu wanita
Medem = pules, tidur
Selanturipun conto-conto basa kasar tan malih ungkap titiang, saantukan basa kasar punika tan patut perahang.

1. Sewala patra
a. Surat Kiriman
Surat praya katur
Ring Bapak/Ibu Guru Kelas I
SMP Negeri I
Singaraja

Om Suastiastu
Malarapan antuk rerepi puniki titiang nguningayang ring Bapk/Ibu guru, saantukan ring rahina mangkin :
Raina : Wrespati
Tanggal : 17 Juli 1986
Titiang tan mresidayang ngranjing ka sekolah, saantukan titiang katiban lara ngrempuyeng.
Inggih wantah asapunika atur piuning titiang, mangda Bapak/Ibu Guru sauninga.
Singaraja, 17 Juli 1986
Atur titiang



I Gst Bgs NGr
b. Surat Pangundang
Surat praya katur
ring Guru Gede Tangkeban
malinggih ring Banjar Blaluan
Denpasar.
Om Suastiastu dirgayu,
Dumadak Ida Sang Hyang Parama Kawi asung wara nugraha ring titiang, mangda molih karahayuan, antuk titiang jagi ngwangun karya akidik magombet kalih mapetik,
ring rahina : Buda Wage Wara Mrakih
tanggal : 4 Desember 1963
dauh : 10.00 kala semeng
magenah ring : Cecanggahan titiang Banjar Sekar, Mengwi.
Rerepi puniki makasuksukang titiang tangkil mriki, ngaturin linggih Guru kalih Biang, mangda ledang ugi ngrauhin titiang ring rahina mungguh ring ajeng, ngaksi kalih ngrentebin karyan titiange. Pamuput titiang ngaturang puji astawa, dumadak iriki sinamian mangguh rahajeng, kalih titiang ngaturang suksma.
Mengwi, 29 nopember 1963
Atur titiang
I Putu Dharmaja

Kambil saking Panca Werdi Jilid I
Olih Tim Penyusun Pelajaran Bahasa
Bali
2. PIDARTA SAJERONING YADNYA :
PANYAMBRAMA
MANUSA YADNYA PAWIWAHAN
Om Suastiastu
Inggih, ida, dane para sameton titiang, sane prasida sueca, ledang ngrauhin titiang madrebe gawe, ri antuk punika titiang sakulawarga dahat nyuksemayang pisan.
Mungguing gawen titiang puniki tan liang pacang muputang pangupakaran titiang madrabe pianak sane mawasta I Gede Santika, saantukan ipun sampun jatu karmayang titiang, prasida makurenan marep ring Ni Luh Wiryani saking desa Songan. Indik upakaranipun sakala niskala jagi puputang titiang ring rainane sane mangkin.
Inggih ri antuk punika tan lian wantah Ida, dane para sameton titiang sinamian, sane pucukang titiang sane iring titiang ngastawayang ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, dumadak Ida sueca ngicen karahajengan ring sang kaupakara rauh ring sikian titiang miwah sapanyaman titiang sami.
Lianan ring punika taler tan lali titiang ngaturang suksma riantuk pasuecan Ida, Dane, para sameton titiang sinamian auh saha rarapan msl.
Makawasana atur titiang yan prade wenten makatuna lewihipun, makatuna langkungipun, inggihan ring panyambrama, genah utawi aturan, ri antuk punika titiang sakulawarga nunas geng rena sinampura.
Om santih, santih, santih, Om

Tidak ada komentar:

Posting Komentar